MANIFEST

Ladder’op vzw voor een inclusief onderwijssysteem!

Inleiding

Rond onderwijs bestaan er veel discussies. Vaak is het een wij-zij verhaal terwijl het een ons-verhaal zou moeten zijn. Onderwijs is een fundamenteel recht voor ieder kind maar ons huidig onderwijssysteem creëert steeds meer ongelijkheden. In plaats van inclusief te werken voor alle lagen van de bevolking werkt het eerder exclusief, waarbij de socio-economische achtergrond van het kind nog steeds zeer bepalend is in zijn/haar verdere school en levensloopbaan. Verschillende studies op Vlaams en internationaal niveau bevestigen onze stelling.

In 2018 concludeerde een studie van de HIVA dat kansarme kinderen sneller een B-attest krijgen. Hierdoor stelden ze vast dat de onderwijskansen van kansarme kinderen beknopt worden (Steven Groenez). PISA rapporten (2004, 2007, 2012) tonen aan dat Vlaanderen de grootste onderwijskloof heeft tussen autochtonen en allochtonen. Talrijke andere onderzoeken en rapporten komen helaas ook tot deze conclusie en dit is onaanvaardbaar!

Gebreken
Onze organisatie is nu vier jaar actief in de sector en we merken dagelijks dat het onderwijssysteem zoals het nu is, niet geschikt is voor de huidige leerlingenpopulatie van het Nederlandstalig onderwijs, voornamelijk in Brussel. Na zelf het Nederlandstalige onderwijs te hebben doorlopen en na 4 jaar Ladder’op werking hebben we volgende gebreken vastgesteld:
Gebrek aan inzicht in (kans)armoede en multiculturaliteit, van leerkrachten en beleid

Er is gebrek aan inzicht in de leef- en thuissituatie van de Brusselse leerlingen en in de omgang van mensen levend in armoede en/of met een multiculturele achtergrond. Hierdoor worden de noden en het gedrag van kind en ouders slecht ingeschat en dit zorgt voor frustraties langs beide kanten

Leerlingen en ouders kunnen nergens terecht voor buitenschoolse onderwijsondersteuning

Binnen de schoolmuren kunnen zorgleerkrachten die extra aandacht geven aan die kinderen die er nood aan hebben. En deze leerkrachten kunnen ondersteund worden door het Onderwijscentrum Brussel en door Brede schoolwerkingen. Maar eens de kinderen de school uitstappen, wordt door het huidig beleid letterlijk niets voorzien om ze verder te ondersteunen (geen huiswerkklasjes, geen betaalbare bijlesbureaus, …). Toch wordt er van leerlingen en ouders verwacht dat ze ook buiten de schoolmuren voor school werken en is de vraag van ouders én leerkrachten naar extra-scolaire onderwijsondersteuning op maat zéér groot!

 

Lage verwachtingen van leerlingen

In het onderwijs heersen er vaak, en onbewust, lage verwachtingen t.o.v. leerlingen. Sommige kinderen worden niet genoeg uitgedaagd en gaan minder goed presteren (zogenaamd "Golem-effect"). Dit blijkt ook uit onderzoek van HIVA: Kansarme kinderen krijgen sneller een B-attest.

Meertaligheid wordt als een probleem gezien

Meertaligheid wordt niet als een troef gezien om de leerlingen te empoweren/stimuleren, maar wordt nog steeds en nog veel te vaak als een probleem gezien. Het Nederlands wordt gezien als dé taal en hierdoor wordt er minder rekening gehouden met de moedertaal/basistaal van het kind, die meestal anders is dan de schooltaal. Dit zorgt voor verkeerde adviezen (stoppen met moedertaal te spreken, school veranderen, …) en slechte diagnoses (taalachterstand, …) vanuit de scholen. Nochtans, kinderen hebben nood aan hun basistaal om een tweede taal aan te leren. Daarbovenop, taal is gevoel: door het huidig taalbeleid in scholen, ontwikkelen kinderen negatieve gevoelens ten opzichte van de Nederlandse taal, wat hun ontwikkeling in deze en andere talen, aanzienlijk afremt. Dit werd door verschillende studies en onderzoeken, uitgevoerd door taalkundigen, logopedisten en wetenschappers, bevestigd. (Marinella Orioni, Manuela Julian, …)

Gebrek aan ouderparticipatie

Ouders worden weinig tot niet betrokken in het schoolgebeuren van hun kind. Gepaste communicatie tussen school en ouder is er onvoldoende. Er is een vertrouwensbreuk tussen ouders en school. De drempel die ouders ondervinden om met de leerkrachten/school te spreken is veel te hoog. Dit is onder andere een gevolg van de bovenvermelde punten.

Toekomstige leerkrachten worden onvoldoende voorbereid op de Brusselse realiteit

Leerkrachten in spe worden beperkt tot niet voorbereid op de Brusselse leerlingenpopulatie: Doorheen hun studies, wordt er te weinig aandacht besteed aan wat de Brusselse kinderen/jongeren zo typeert (meertalig, van buitenlandse afkomst, …) en dit zorgt ervoor dat pas afgestudeerde leerkrachten die in Brussel aan de slag gaan vaak geconfronteerd worden met (te) grote uitdagingen.

Het lerarenkorps is niet divers genoeg

Een recente studie van de Vrije Universiteit Brussel stelde vast dat slechts 5% van de leerkrachten in Vlaanderen een grootmoeder heeft die in het buitenland is geboren. Als we specifieker gaan kijken naar hoeveel leerkrachten roots hebben buiten Europa, zakt de percentage van leerkrachten met een “allochtone” afkomst nog meer.

Leerlingen komen te weinig in contact met rolmodellen

Veel leerlingen denken vaak dat verder studeren een privilege is dat niet voor hen weggelegd is. In hun directe omgeving herkennen ze hun eigen in geen enkele succesverhalen en/of kunnen ze nergens terecht voor meer informatie rond bvb verder studeren.  Waardoor ze met laag zelfvertrouwen school doorlopen en heel vaak het verder studeren niet wagen.

Wij willen aan de alarmbel trekken. Het is tijd voor verandering in ons onderwijssysteem. Organisaties zoals Ladder’op kunnen binnen het huidig onderwijsbeleid op geen enkele financiële steun van de VGC (Vlaamse Gemeenschapscommissie) rekenen. Dat beleid beweert dat kinderen door de school moeten worden geholpen met al hun schoolse moeilijkheden. Helaas is dit concept niet haalbaar en zelfs niet realistisch in grote steden zoals Brussel waar scholen onderbemand zijn en onvoldoende middelen hebben om elk kind optimaal te helpen. Daarbovenop kunnen diezelfde kinderen, wegens uiteenlopende redenen, meestal niet op voldoende ondersteuning rekenen thuis waardoor ze snel achterlopen op school.

Het is duidelijk dat dit beleid, althans in het Brusselse, er eerder voor zorgt dat meer kinderen uit de boot vallen dan wanneer ze op een minimum aan ondersteuning buiten de schoolmuren zouden kunnen rekenen. In onze dagdagelijkse werking zien en horen we van bijna alle professionals dat er meer op maat en dat er meer bottom-up gewerkt zou moeten worden i.p.v. bottom-down. Wij zijn ieder kind kwaliteitsvolle onderwijs schuldig, vooral gezien de middelen er zijn.

Onze eisen

De lerarenopleiding beter afstemmen op de grootstedelijke context

Betere samenwerking tussen Hogescholen, het werkveld (zoals Ladder’op) en scholen om een betere ondersteuning van leerlingen en leerkrachten te voorzien. Door toekomstige leerkrachten meer in contact te brengen tijdens hun opleiding met diversiteit (culturen, mensen, omgevingen, …) worden ze met de mogelijke “harde” realiteit van hun toekomstige leerlingen geconfronteerd. Ze kunnen hierdoor hun theorie op de realiteit aftoetsen en zo feedback geven aan de opleiding om eventueel een andere aanpak/theorie in te voeren.

Dit zorgt ook voor meer discussie tussen kinderen en toekomstige leerkrachten. Hierdoor wordt kritische reflectie gestimuleerd langs beide kanten en kan meer verdraagzaamheid en begrip voor elkaar ontstaan.

 

Meer diverse lerarenkorps stimuleren

Onze lerarenkorps is alles behalve divers. Nochtans moet dit gestimuleerd worden. Kinderen moeten zich kunnen identificeren in hun leerkrachten, aan de mensen die hen opvoeden.

Door gelijken aan de front te zien, kunnen kinderen ook dromen. Deze job moet meer gepromoot worden bij jongeren met een achtergrond van kansarmoede en/of migratie.

Leerlingen meer in contact laten komen met rolmodellen

Door leerlingen in contact te brengen met succesverhalen van mensen waarin ze zich kunnen identificeren, worden zij gestimuleerd om in hun eigen capaciteiten en talenten te geloven.

Gebruik van negatieve en stigmatiserende termen stoppen

Het gebruik van negatieve termen ten opzichte van kinderen met allochtone origine, bijvoorbeeld “zwarte scholen”, moet stoppen.

Het is niet omdat de meerderheid van de leerlingen van een school een andere origine heeft dat de school per definitie “slechter” is. Wij pleiten voor een hervorming op maat van het systeem waarbij ieders verschillen (h)erkend en aanvaard worden.

Onderwijsondersteuning vanuit alle invalshoeken bevorderen

Wij pleiten voor een kwaliteitsvolle en holistische onderwijsondersteuning en mentoraat. Onderwijsondersteuning op maat betekent extra ondersteuning binnen en buiten de schoolmuren in de schoolse moeilijkheden die de kinderen ondervinden. Onderwijsondersteunende organisaties moeten hun begeleidingen opvolgen, monitoren en bijhouden zodat studies rond de meerwaarde van de ondersteuning uitgevoerd kunnen worden en de overheid moet deze organisaties hierin ondersteunen. Organisaties moeten ook nauw samenwerken met de betrokken scholen en geïnteresseerde hogescholen of andere hulpverlenende organisaties. Communicatie en samenwerking tussen alle belangrijke actoren in het onderwijs en de opvoeding van een kind zijn de sleutel tot een succesvolle en kwalitatieve onderwijsondersteuning. De overheid moet zulke samenwerkingen tussen scholen en werkveld ondersteunen en bevorderen.

Inclusief onderwijs- en integratiebeleid

Kinderen moeten gestimuleerd worden om al hun capaciteiten te ontdekken en te gebruiken. Ons onderwijssysteem voldoet hier momenteel niet aan aangezien veel kinderen onvoldoende of niet gestimuleerd worden omwille van hun (sociale, financiële, culturele, …) achtergrond en ze zo vaak op de verkeerde plaats binnen het onderwijsstructuur (ASO, TSO, BSO, ...) belanden.

Conclusie

Voor de toekomst van onze kinderen, en dus van ons land, willen we dat politici hun verantwoordelijkheid opnemen en streven naar een inclusief onderwijssysteem voor iedereen. De overheid zou ook nauw moeten samenwerken met organisaties die een ondersteunende en complementaire taak aan het onderwijsgebeuren hebben. Het onderwijs zit niet enkel binnen de schoolmuren. Onderwijsgelijkheid en kwalitatief onderwijs voor ieder kind kan bereikt worden door verschillende paden te betreden. We vragen politici om deze talrijke parallelle paden te erkennen en ze de middelen te geven om mee te kunnen werken aan een inclusief onderwijssysteem. De Vlaamse gemeenschap, de Vlaamse gemeenschapscommissie, Het Onderwijscentrum Brussel, de gemeenten, Ladder’op vzw en alle andere vzw’s en actoren aanwezig binnen de sector kunnen samenwerken om dit gemeenschappelijke doel te bereiken. SAMEN helpen we ALLE Brusselse leerlingen de ladder op te klimmen!